TRẬN ĐÁNH ĐỨC LẬP NGÀY 9 VÀ 10/3/1975
Nguyễn Đình Thi
Đức Lập là một quận lỵ nằm ở phía Tây Nam Buôn Ma Thuột , cách Buôn Ma Thuột khoảng 60 km . Tuy là Quận lỵ nhưng địch bố trí ở đây như một cụm cứ điểm quân sự . Ngoài căn cứ Quận lỵ tại đây chúng còn có tới 4 căn cứ quân sự khác , gồm căn cứ hành quân dã ngoại của Sư đoàn 23 , căn cứ Núi Lửa , căn cứ Đắc Song và căn cứ Đắc Sắc . Các căn cứ này cách nhau không xa , sẵn sàng chi viện cho nhau một khi bị tấn công . Về quân số ở đây địch có Tiểu đoàn 2 - Trung đoàn 53 đóng ở Đắc Song , tiểu đoàn bảo an 259 đóng ở núi Lửa cùng hàng chục đại đội và Trung đội bảo an , dân vệ . Tổng quân số của chúng tại khu vực Đức Lập lên đến gần 3000 tên . Về hỏa lực chúng có 3 đại đội pháo binh 12 khẩu , 1 chi đoàn xe tăng , xe bọc thép 15 chiếc . Tất cả các xe tăng , xe bọc thép đều được chúng đưa ngầm xuống đất . Trước đây ta đã nhiều lần tấn công vào căn cứ quận Đức Lập nhưng chưa lần nào dứt điểm được do vậy địch càng phòng thủ vững chắc thêm . Xung quanh căn cứ Đức Lập có tới 8 lớp hàng rào thép gái , cùng các bãi mìn và một hệ thống hào bao quanh rộng tới 3 m , sâu 2 .
Ngay từ khi chuẩn bị Chiến dịch Tây Nguyên , Bộ Tổng Tư lệnh đã giao cho Bộ Tư lệnh Mặt trận Tây Nguyên tiêu diệt căn cứ Đức Lập nhằm 3 mục đích :
1/ Mở thông hành lang chiến lược từ hậu phương Miền Bắc vào Đông Nam Bộ
2/ Tiêu diệt một bộ phận sinh lực địch và phương tiện vũ khí của chúng , không cho chúng rút về hỗ trợ Buôn Ma Thuột khi bị ta tấn công
3/ Thu hút sự chú ý của địch về hướng này , không cho chúng biết ý đồ đánh Buôn Ma Thuột của ta .
Vì vậy trận đánh căn cứ Đức Lập rất quan trọng , nó vừa mang ý nghĩa chiến dịch đồng thời nó cũng mang ý nghĩa chiến lược
Đây là trận đánh đầu tiên của chiến dịch ở Nam Tây Nguyên mà lại đánh vào một cụm cứ điểm địch phòng thủ vững chắc . Để đảm bảo chắc thắng trong trận đánh này để còn cơ động Sư 10 về Buôn Ma Thuột làm nhiệm vụ tiếp theo , Bộ chỉ huy Chiến dịch cử Thiếu tướng Vũ Lăng - Phó Tư lệnh Chiến dịch trực tiếp đi cùng để chỉ đạo Sư 10 , Bộ Tư lệnh chiến dịch cũng tăng cường cho Sư 10 Trung đoàn pháo binh 40 gồm 15 khẩu từ pháo 105 đến pháo D74 , Trung đoàn pháo cao xạ 37 ly ( E234 ) , một tiểu đoàn công binh ( D17 )
Sáng ngày 9/3 , một buổi sáng rất đẹp , mặt trời lên sớm và mây mù tan nhanh . Từ đài quan sát ta đã nhìn rõ các mục tiêu trong Quận lỵ . 5 giờ 55 phút , từ Sở chỉ huy Sư đoàn , Sư trưởng Hồ Đệ lệnh cho pháo binh nổ súng . 15 khẩu pháo của Trung đoàn 40 và Trung đoàn 4 cộng với pháo ĐKZ , súng cối các loại của các đơn vị bắn liên tục 90 phút vào các căn cứ của địch ở Quận lỵ Đức Lập , căn cứ Núi Lửa , căn cứ hành quân của Sư đoàn 23 , căn cứ Đắc Song . Trận mưa pháo này của ta gây cho địch nhiều thiệt hại và gây tâm lý hoang mang , hoảng sợ .
Tại căn cứ Núi Lửa , sau đợt bắn pháo dữ dội của ta , đài quan sát báo về địch ở đây đang nhốn nháo bỏ chạy , Trung đoàn trưởng Trung đoàn 28 - Nguyễn Đức Cẩm lệnh cho Tiểu đoàn 1 và Tiểu đoàn 3 từ 2 hướng Tây và Đông Bắc cho bộ đội vượt lên mở cửa . Cửa mở vừa thông bộ đội ta đã nhanh chóng đánh thẳng vào khu trận địa pháo , khu thông tin và khu chỉ huy . Địch chống cự yếu ớt rồi bỏ chạy . Đến 9 giờ ta đã làm chủ hoàn toàn căn cứ Núi Lửa . Diệt 106 tên , trong đó có tên Tiểu đoàn trưởng tiểu đoàn 259 bảo an , bắt 14 tên . Thu 4 pháo 105 ly , 2 ĐKZ57 và nhiều phương tiện chiến tranh khác .
Tại căn cứ hành quân dã ngoại của Sư đoàn 23 . Ngay loạt đạn đầu tiên pháo binh ta đã bắn trúng khu chỉ huy , khu thông tin , kho xăng và trận địa pháo của địch .
Ở hướng Tây của Tiểu đoàn 7 lợi dụng lúc pháo bắn , Tiểu đoàn trưởng Toái cho bộ đội mang bộc phá xông lên mở cửa . Từ các lô cốt , công sự địch chống trả quyết liệt , chúng điều xe tăng ra bịt cửa mở . Phát hiện một chiếc xe tăng M41 của địch gần đó đang nổ máy , tiểu đội trưởng Đào Văn Chắc đã dùng súng AK diệt 3 tên địch ngồi trên xe , sau đó xông lên bắt sống chiếc xe tăng này . Từ phía trong chiếc xe tăng thứ 2 lao ra liền bị Nguyễn Văn Hà dùng B41 bắn cháy . Chiếc thứ 3 tiếp tục lao ra lại bị Nguyễn Đình Chiến bắn cháy . Thấy 3 xe tăng bị tiêu diệt , địch co về khu chỉ huy chống trả . Đại đội 1 và đại đội 3 nhanh chóng tổ chức đánh vào khu Trung tâm
Ở hướng Bắc của Tiểu đoàn 8 do Tiểu đoàn trưởng Nguyễn Quốc Huy chỉ huy lợi dụng lúc pháo bắn cũng cho bộ đội lên mở cửa . Lúc đầu phát triển khá thuận lợi nhưng khi vào gần khu trung tâm thì bị xe tăng địch đặt ngầm dưới đất bắn trả quyết liệt , nhiều chiến sỹ bị thương và hy sinh . Bất chấp nguy hiểm , tiểu đội phó Đoàn Đức Kiệm vượt lên , lợi dụng địa hình , dùng B41 nhằm thẳng chiếc xe tăng đang bắn ra cửa mở bóp cò , chiếc xe tăng địch trúng đạn bốc cháy dữ dội . Lợi dụng hỏa lực địch bị tiêu diệt các mũi tấn công của tiểu đoàn 8 ào ạt xông lên , địch co về khu chỉ huy cố thủ . Tiểu đội địch vận của Trung đoàn dùng loa gọi hàng nhưng chúng vẫn ngoan cố , ta phải dùng súng phun lửa tiêu diệt . Đến 9 giờ 30 phút ngày 9/3 , tiểu đoàn 7 và 8 đã chiếm được căn cứ hành quân của Sư đoàn 23
Trong lúc tiểu đoàn 7 và 8 tấn công căn cứ hành quân của Sư đoàn 23 thì tiểu đoàn 2 - Trung đoàn 28 và tiểu đoàn 9 - Trung đoàn 66 cũng tổ chức tấn công căn cứ quận lỵ Đức Lập . Đây là căn cứ chỉ huy quan trọng nhất của địch ở Đức Lập . Ngay đợt bắn pháo đầu tiên tên Quận trưởng Nguyễn Cao Vực đã bị thương nặng . Khi thấy pháo binh ta bắn phá trúng một kho xăng và một kho đạn , gây nên những đám cháy và tiếng nổ lớn . Tiểu đoàn trưởng tiểu đoàn 2 liền cho bộ đội xung phong . Mặc dù đã chiếm được 4 lô cốt ở phía ngoài nhưng càng phát triển vào trong thì càng vấp phải sự chống trả quyết liệt của địch . Xe tăng địch đặt ngầm dưới đất cùng pháo 105 của chúng tập trung bắn thẳng vào khu vực cửa mở , tiếủ đoàn bị tổn thất nặng phải dừng lại
Ở hướng tiểu đoàn 9 , khi thấy tiểu đoàn 2 xung phong , tiểu đoàn trưởng Bạch Công Nghĩa cũng cho bộ đội xung phong nhưng do hướng này không có pháo binh chi viện nên khi bộ đội tiến lên bị địch chống trả quyết liệt , máy bay địch ném bom trùm lên cả cửa mở , làm cho 34 cán bộ , chiến sỹ đại đội 9 hy sinh . Đến 9 giờ , tiểu đoàn đưa tiếp đại đội 10 lên mở cửa nhưng đại đội 10 cũng chỉ mở thêm được 2 hàng rào thì gặp phải bãi mìn và bị hỏa lực địch ngăn cản quyết liệt . Buộc phải dừng lại .
Trước tình hình rất khẩn trương phải nhanh chóng dứt điểm Đức Lập để thực hiện ý đồ của chiến dịch đưa Sư 10 về phía Đông Buôn Ma Thuột . Ngay trong đêm 9/3 , Bộ tư lệnh Sư đoàn 10 quyết định dùng tiểu đoàn 17 công binh làm đường lên đồi Nhà thờ để đưa 2 khẩu pháo 85 ly nòng dài của Trung đoàn 4 lên bắn thẳng vào căn cứ quận lỵ Đức Lập , đồng thời tăng cường thêm tiểu đoàn 8 và đại đội 3 của Tiểu đoàn 7 mở thêm hướng tấn công mới . 6 giờ 10 phút ngày 10/3 , sau khi quan sát rõ mục tiêu , các trận địa pháo của ta đã đồng loạt nã đạn vào khu chỉ huy quận lỵ Đức Lập . Đặc biệt 2 khẩu pháo 85 ly nòng dài đặt trên đồi nhà thờ bắn thẳng vào trung tâm chỉ huy , tiêu diệt nhiều mục tiêu , gây khiếp đảm cho địch . Địch gọi máy bay đến ném bom vào khu trận địa pháo và cửa mở nhưng đã bị pháo cao xạ 37 ly đi cùng bộ binh bắn trả quyết liệt buộc chúng không dám xà xuống thấp ném bom . 7 giờ 30 phút , tử 3 hướng , 3 tiểu đoàn 2 , 8 ,9 đồng loạt xung phong tấn công vào khu Trung tâm quận lỵ Đức Lập . Sau hơn một giờ chiến đấu ta đã làm chủ hoàn toàn quận lỵ Đức Lập . Bắt 52 tù binh , trong đó có tên quận trưởng Nguyễn Cao Vực . Thừa thắng đại đội 5 của tiểu đoàn 8 do đại đội trưởng Trần Đối và chính trị viên Lê Hải Triều chỉ huy đánh sang Đức Minh và Đắc Sắc . Sau khi bị mất quận lỵ Đức Lập và căn cứ hành quân Sư đoàn 23 , Hai đại đội địch đóng ở đây chống cự yếu ớt và bỏ chạy . Đại đội 5 đã tiêu diệt và bắt sống hầu hết 2 đại đội này .
Trong lúc các đơn vị của ta tấn công căn cứ Đức Lập , Núi Lửa , Căn cứ hành quân 23 thì tiểu đoàn 2 - Trung đoàn 198 đặc công bao vây căn cứ Đắc Song . Sau khi đánh chiếm xong căn cứ Núi Lửa , tiểu đoàn 3- Trung đoàn 28 được tăng cường cùng tiểu đoàn 2 - Trung đoàn 198 đánh Đắc Song, một vị trí quan trọng án ngữ ngã 3 đường 14 và đường 88b từ Quảng Đức đi Buôn Ma Thuột . Tại Đắc Song lực lượng địch có Sở chỉ huy nhẹ của Trung đoàn 53 , tiểu đoàn 2- Trung đoàn 53 . Sáng ngày 10/3 , khi thấy Buôn Ma Thuột bị tấn công Vũ Thế Quang - Tư lệnh mặt trận Buôn Ma Thuột đã lệnh cho tiểu đoàn 2 - Trung đoàn 53 cơ động gấp về ứng cứu Buôn Ma Thuột , trên đường về một số đã rơi vào trận địa đón lõng của ta , số còn lại bị ta tấn công tiêu diệt trong đó có tên Trung đoàn phó Trung đoàn 53 tử trận tại chỗ . Trận Đức Lập đến đây đã kết thúc
Núi Lửa , nơi đã diễn
ra trận đánh khốc liệt ngày 9/3/1975
